Olwaleero Uganda yegasse ku nsi yonna okukuza olunaku lw’okukandula ku maloboozi ku bulwadde bwa kokoolo
Olunaku luno lwassibwaawo okulaga abantu obubi obuli mu kokoolo na biki ebikoleddwa abantu, gavumenti n’abakulembeze b’ebitundu
Omwaka guno, olunaku lutambulidde ku nyingo y’okubeera abalamu, okwekebeza kokoolo, okufuna obujjanjabi n’engeri gyebuyinza okulwanyisibwaamu
Mu Uganda minisitule y’ebyobulamu erangiridde nti okugema abaana abawala kokoolo wa nabaana…
E Mulago ekyuma kya sikaani ekyafa mu ddwaliro e Mulago kirese abalwadde bangi nga basobeddwa.
Jennifer Namwebe ow’emyaka 25 yomu kubalwade e Mulago, atutegeezeza nti atubidde n’omwana we ow’emyaka esatu eyafuna obuvune ku bwongo.
Namwebe agamba nti abalwadde abalala babasindise Namirembe ne Lubaga kyokka nga yye yasobeddwa kuba talina ssente
Mu malwaliro amalala CT sikaani eri wakati w’emitwaalo…
Ettendekero lye Makerere litandise kawefube w’okugezesa eddagala erigema obulwadde bwa Ebola
Ekigendererwa kya kutegeera engeri eddagala lino gyeriyinza okukolamu ate nga terikosezza bantu
Akulira essomero lya Makerere University Walter Reed project Hannah Musoke agambye nti bagenda kugereza ku bantu 90 abali wakti w’emyaka 16 ne 65 ate nga balamu bulungi.
Musoke agamba nti abantu bano bakukubwa eddagala lino…
Eddwaliro lya kokoolo mu Uganda limenye ebika bya kokoolo n’engeri gy’akosaamu ebitundu ebitali bimu
Bano batunuulidde kokoolo ow’’omu lubuto, ow’ekibumba n’owa mayuuga ng’ono asinga kukwata baana
Omusawo omukugu okuva mu ddwaliro lya kokoolo Dr. Fred Okuku agamba nti abadde ababeera mu bitundu bya WestNile bafuna nnyo kokoolo w’ekibumba kubanga era bano batawanyizibwa obulwadde bwa Hepatitis E
Dr. Okuku…
Banasayansi abalondoola ekirwadde kya Ebola mu ggwanga lya Guinea bategezezza ng'akawuka akaleeta ekirwadde kino bwekatandise okukyuuka mu nkula yaako.
Abakugu bano ku ttendekero lya Pasteur mu ggwanga lya Bufaransa baagala kati kumanya oba akawuka kano kati keyongedde amaanyi mu kukwata okuva ku Muntu omu okudda ku mulala.
N’okutuusa kati bannasayansi bano bakyekebejja omusaayi gw’abalina ebola okubaako neddagala…
Minisitule y’ebyobulamu yakwongera ku bifo ebikeberebwaamu endwadde ezitali zimu.
Kino kiddiridde okwemulugunya nti ebifo bino bitono ddala ekikereeya obujjanjabi kubanga okukeberebwa kuba tekunnakolebwa
Kamisona akola ku kuziyiza endwadde, Alex Opio agamba nti bandyagadde okubeera n’ekifo ekikeberebwaamu endwadde mu buli disitulikiti kyokka nga tekisoboka
Dr Opio agamba nti mu ggwanga lyonna mulimu ebifo 77 okwetoloola eggwanga lyonna era nga…
Eddwaliro lye Mulago lyakufuna ekyuuma ekinakola ku ndwadde ezitali zimu ezikwata ku by’okuzaala by’abakyala.
Akulira eddwaliro lino Dr. Byarugaba Bateerana agamba nti mu kuddabiriza eddwaliro lye Mulago okugenda mu maaso, essira lissiddwa ku nsonga za kuzaala bya bakyala.
Dr.Bateerana agamba nti ebyuuma ebisinga ebiri mu ddwaliro bya myaka gya 60 ate nga kati aantu beeyongera.
Ono agamba nti…
Abakugu bazudde nti omuntu nebw’abeera ne kasukaali akatono mu mubiri naye ng’atandise okulirira,kimussa mu bulabe bw’okulwalira ddala omutima
Kino kikwata ku bantu abali wakati w’emyaka 35 ne 55.
Kino kiva ku nsonga nti buli Muntu lw’agatta emyaka 10 ku bulamu bwe ayongera okunafuwa
Abasawo abatunuulidde abantu 1500, bagamba nti kyandibadde kirungi abantu nebegendereza byebalya okwewala okulya ebirimu ennyo…
Eggwanga lyetaaga yuniti z’omusaayi lukumi buli mwezi okumalawo ebbula ly’omusaayi mu ggwanga
Akulira ekitongole ekikola ku kugaa omusaayi ekya Uganda Blood Transfusion services Dr. Dorothy Kyeyune agamba nti ku guno bafuna yuniti 800 zokka
Kyeyune agamba nti omusaayi gwebakungaanya ebitundu 60 ku kikumi baguwa baana ng’abasinga babaeera n’omusujja gw’ensiri
Agamba nti buli mwaka beetaga yuniti z’omusaayi emitwalo 34…
Akakiiko akakola ku byobulamu kagaala minisitule y’ebyobulamu okujjawo natti gyeyassa ku kuwandiisa abasawo mu ggwanga
Akulira akakiiko kano Dr. Pius Okong ategeezezza sipiika wa palamenti nti kino kikosezza emirimu kubanga abasawo batono ate nga tebasobola kuwandiisa bapya.
Dr. Okong agamba nti amasomero g’abasawo gafulumya abayizi buli mwaka kyokka nga tebaweebwa mirimu era ekiddirira kwekwenonyeza emirimu ebweru
Ayagala wabeewo…